Zaginiona Arkadia
Arkadia jest historyczną krainą w Grecji i z powodu położenia, tradycji pasterskiej oraz pięknych krajobrazów uchodziła w wyobraźni poetów za krainę wiecznej szczęśliwości. Owe wyobrażenie stało się częścią jednego z najpopularniejszych motywów sztuki nowożytnej, głoszącego ideał szczęścia oparty o życie zgodne z rytmem przyrody. Obok architektury, malarstwa i rzeźby motyw arkadyjski pojawił się w sztuce ogrodowej jako wyraz dążenia człowieka do harmonii z przyrodą i kontemplacji.
W epoce nowożytnej istniała moda na zakładanie ogrodów przy rezydencjach, Swój kształt i zawartość wzorowały one na popularnych traktatach sztuki zakładania ogrodów, a takim znanym dziełem na Śląsku była „Architektura civilitalis” Futerbacha wydana w XVII wieku. W tym nurcie powstało wiele śląskich założeń ogrodowych zwanych Arkadiami (w języku polskim używano nazwy „Zwierzyniec”, np. takim ogrodem były kiedyś Łazienki Stanisława Herkaliusza Lubomirskiego, zanim przekształcił je w rezydencje król Stanisław August Poniatowski). Niektóre z nich przetrwały burzliwe dzieje, inne zaś popadły w zapomnienie. Smutny los spotkał arkadyjski ogród w Otmuchowie. Było to spore założenie przestrzenne , ciągnęło się ono od zbocza wzgórza zamkowego aż do miejsca zwanego jeszcze dziś oficjalnie Zwierzyńcem ( odległe ok. 2 km od Otmuchowa). Otmuchowska Arkadia powstała na zlecenie biskupa Franciszka Ludwika von Neuburg. Autorem projektu był architekt Michał Klein (1660-1725). Pochodził on z północnych Węgier i działał na dworze biskupa Franciszka Ludwika von Neuburg, ale również dla zakonu cystersów, jezuitów i bożogrobców. Głównie był związany z Nysą i tu należał do cechu.
Z polecenia biskupa Franciszka Ludwika von Neuburg wykonał w Otmuchowie Klein trzy dzieła: pałacyk myśliwski w parku, pałac zwany „Dolnym Zamkiem” oraz pawilon myśliwski w Zwierzyńcu.
Pałacyk myśliwski w parku już nie istnieje, a został on wybudowany w latach 1703-1704. Służył on jako część założenia parkowo-ogrodowego przeznaczonego do hodowli danieli, bo takie upodobanie miał biskup Franciszek Ludwik. Pałacyk ten został przebudowany na początku XX wieku a później go zburzono i wraz z tym zlikwidowano pozostałóści po ogrodzie biskupim.
Druga budowlą Kleina jest wspomniany Dolny Zamek” ( w rzeczywistości jest to pałac, ale nazwa ta jest bezpośrednim tłumaczeniem niemieckiego słowa „Niederschloss” , które służy do określania też pewnego rodzaju pałaców). Była to letnia rezydencja biskupa Franciszka Ludwika używana w czasie jego pobytów Otmuchowie. Architektura pałacu nawiązywała do typowych rezydencji barokowych, które nazywano belwederami, czyli pałacami wypoczynkowo-widokowymi w otoczeniu ogrodów. Pałac ten co prawda zachował swój kształt architektoniczny, ale wiele składników dawnego wystroju uległo zniknęło. W 1927 roku przeprowadzono przebudowę mająca na celu dostosowanie budowli dla potrzeb szkoły ( obecnie mieści się tu Urząd Miasta).
Ostatnią częścią założenia biskupiego ogrodu jest pawilon myśliwski w Zwierzyńcu. Ze wszech miar to atrakcja turystyczna. Budowla ta należy do unikatowych parkowych dzieł architektury doby baroku założonych na planie centralnym – elipsy. Wykorzystanie planu centralnego było celowym zamierzeniem , typowych dla sztuki baroku, która wykorzystywała motyw planu centralnego dla symbolizowanie idei doskonałości, a tym przypadku przyrody. Nie wiele wiemy wystroju pawilonu, gdyż czas zatarł jego oblicze, ale wiadomym pozostaje, że w 1722 roku wykonano tu dekoracje sztukatorską przez włoskich mistrzów Alberta i Antoniego Albuzzich.
Właściwie niewiele zachowało sie z rajskich biskupich ogrodów w Otmuchowie, a jedno jest pewne, że nieśmiertelna Arkadia, wbrew nazwie też przeminęła.
Opracowano na podstawie:
Marek Sikorski, Otmuchów w kręgu zabytków i historii, Wydawnictwo Sativa Studio 2011.
Na temat Otmuchowa zob.:
www.otmuchow-zabytki.blog.pl
www.ottmachau-geschichte-kunstwerke.blog.pl
Na temat autora zob. stronę internetową:
www.marek-sikorski-autor.blog.pl
www.mareksikorskiksiazki.blogspot.com
